SAĞLIK MEYVESİ “MAVİYEMİŞ”

“Bahçemde elmadan kiviye, ayvadan hünnapa kadar her türlü meyveyi yetiştiriyorum” diyenlere bugüne kadar hiç duymadıkları veya duyup da ilgilenmedikleri bir meyveyi “Maviyemiş”i anlatacağım.

Bu meyveyi anlatmak istememin birçok nedeni var. Meyvesi hem çok çekici hem de çok lezzetli özellikle dalında iyice olgunlaşmaya bırakılırsa gerçekten çok tatlı oluyor. Bu bir meyve ağacı değil aslında çok yıllık bir çalı türü. Çalı denince aklınıza çirkin bir görüntü gelmesin. Peyzaj tasarımlarında, görsel zenginliğinden ötürü süs bitkisi olarak da kullanılmaktadır. İlkbaharda taze sürgünlerinin üzerinde nazik, beyaz çiçekleri salkım salkım belirir. Yaz boyunca, puslu mavi-mor renkte meyveleri oluşur. Üzümsü meyvelerinin kabuğu yumuşak, çekirdeği ise azdır. Koyu yeşil yaprakları sonbaharda kırmızı veya sarı renk alır ve kış geldiğinde dökülür. Ayrıca maviyemişin dikensiz olması hem meyve toplamayı hem de budamayı adeta bir keyfe dönüştürür.

Bu harika tat ve görüntü sizin ilginizi çekmeye yetmediyse eğer maviyemişin çok önemli bir özelliği daha var. Yapılan araştırmalara göre maviyemişlerde diğer meyve ve sebzelere oranla çok daha fazla miktarda kanserle savaşan antioksidanlar mevcut. Bununla birlikte, Alzheimer, görme bozuklukları, böbrek sorunları, idrar yolu enfeksiyonları, boğaz iltihapları, ağız içi yaraları, kalp krizi, yaşlanma gibi birçok soruna çare olarak gösterilmekte. O halde ne duruyorsunuz?

Ilıman iklimlerde yaşayabilen maviyemişi, bahçenizin tam güneş alan veya biraz gölge olan, kuzey bölgelerde güney, güney bölgelerde ise kuzey-batıya bakan ve hafif meyilli olan alanlarına dikebilirsiniz. Maviyemiş, asitli, drenajı iyi, kumlu, havalı ve organik maddesi zengin olan toprakları sever. Maviyemişler için ideal toprak pH’sı 4.5 civarındadır. Toprağınızın asitli olup olmadığını öğrenmek için tahlil yaptırabilir eğer yeterince asitli değilse kükürt ilavesi yapabilirsiniz. Bu detaylarla uğraşmak istemezseniz maviyemişi saksıda yetiştirebilirsiniz. Saksıdaki toprağın asit oranını ayarlamak daha pratik olacaktır. Bitkinin dikimini sonbaharda veya erken ilkbaharda yaparak ortama adapte olmasına yardımcı olabilirsiniz. Maviyemişin kökleri çok ince olduğundan dikim sonrasında asla kuru bırakılmamalı, sulama yapılmalıdır. Bakımı için yapmanız gerekenler çok fazla değildir. Çiçek tomurcuklarını, yeni sürgünler üzerinde oluşturmaya başlar. Bu nedenle çok dikkatli budama yapmak lazım. Zayıf, kurumuş dallar ya da varsa meyve veriminden düşmüş 4-5 yıllık dalları temizleyebilirsiniz. Maviyemiş çok fazla suyu sevmez özellikle kök çevresinde su birikmemesine dikkat edilmelidir. Kökleri yüzeye yakın olduğu için toprağı nemli tutmak yeterli olacaktır. Bitkinin etrafında çıkan yabani otların düzenli olarak temizlenmesi, dönem dönem toprakta su çanaklarının oluşturulması ise bitki gelişimine yardımcı olacaktır. Maviyemişi çok sevdiniz ve çoğaltmak istiyorsanız, en pratik şekliyle çelik alma yöntemini deneyebilirsiniz.

Anavatanı Amerika olan ve uygar ülkelerde çocuğundan yaşlısına her yaştan insanın tercih ettiği, İngilizcesi “Blueberry” olan maviyemiş, pastanelerden süpermarketlere, restoranlardan okul yemekhanelerine kadar aklınıza gelebilecek her yerde taze, kurutulmuş ya da meyve suyu olarak satılmakta, ekmek ve pastalarda, dondurma ve yoğurtta, baharatlarda, diyet menülerinde bolca bulunmakta ve tüketilmektedir. Ülkemizde ise ağırlıklı olarak Karadeniz bölgesinde, yüksek rakımlı dağ ve yaylalarda yabani olarak yetişmekte ve yöre halkı tarafından Likapa, Çay üzümü, Yaban üzümü, Ayı üzümü olarak adlandırılmakta, meyveleri taze olarak veya reçel, pekmez yapılarak tüketilmektedir.
İnsan sağlığına olan ciddi yararlarından dolayı “Sağlık Meyvesi” olarak da tanınan maviyemişi, piyasalarda yine sağlığa katkılarından dolayı yaban mersini olarak satılan meyveler ile lütfen karıştırmayın. Yaban mersini olarak satılan kurutulmuş ve şekerlendirilmiş kırmızı renkteki bu meyve “Cranberry”dir ve “Blueberry”den farklı özelliklere sahiptir.

Sağlıklı ve dinç bir yaşam için hergün bir bardak maviyemiş suyu için ama ne olur dikkat edin fazlası karaciğeri yoruyor. Soğuk kış günlerinde C vitamini takviyesi yapmak için ise yazın topladığınız meyvelerin bir kısmını derin dondurucuya atmayı unutmayın. Sağlık dolu günler dilerim.

Tuğba Terzigil
Peyzaj Mimarı