14 Nisan 2010 Çarşamba

DUYARLI BAHÇELER

Yemyeşil çimlerinize veda etmeye hazır mısınız? Makyajlı, manikürlü, şık bahçe modası sona erdi. Artık iklime uygun bitkilerin kullanıldığı, doğal görünümlü bahçeler tercih ediliyor.

Son zamanların en önemli gündem maddeleri olan küresel ısınma ve ekonomik kriz, bahçeleri de etkiledi. Küresel ısınma sonucunda yaşanan kuraklıktan ve ekonomik kriz nedeniyle küçülen bütçelerden dolayı peyzaj tasarımlarında daha az su harcamaya yönelik yenilikçi çözümler kullanılmaya başlandı.

Kurakçıl Peyzaj Düzenlemesi, dünyada bilinen ismi ile Xeriscaping bu çözümlerden biridir. Yunancada kuru anlamına gelen “xeros” ve İngilizcede peyzaj anlamına gelen “landscape” sözcüklerinin birleşimden oluşan bu çözümde en az düzeyde su kullanımı ile su kaynaklarının korunması amaçlanır. Hemen gözünüzün önüne tozlu, kupkuru bir toprak ve üzerinde dikenli sevimsiz birkaç bitkiden oluşan bir bahçe gelmesin. Bahçeler her zamanki gibi çeşit çeşit, rengarenk bitkilerden oluşacak. Tek yapılması gereken şey kurakçıl peyzaj düzenlemesi ilkelerini öğrenip, uygulamak.

Konu hakkında fikir sahibi olabilmeniz için planlama ve tasarımla başlayıp, bitki seçimi, seçilen bitkilerin gruplanması ile devam eden, sulama sisteminin oluşturulması ve daimi bakım ile sonlanan ilkelerden kısaca bahsedelim.

Planlama aşamasında, bahçenin fiziksel özellikleri değerlendirmeli, örneğin suyun drene olmayıp biriktiği yerler tespit edilmeli ve tasarım aşamasında daha fazla su isteyen bitkiler bu bölgelere yerleştirilmeli. Tasarımı yaparken dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri çim alan metrajlarının olabildiğince az tutulması. “Ama neden?” dediğinizi duyar gibiyim. Çünkü kültür çimleri suya ve bakıma çok ihtiyaç duyarlar. Bunun yerine daha az bakıma ve suya ihtiyaç duyan doğal çayır çimini veya yer örtücü bitkileri kullanmayı tercih edebilirsiniz.

Gelelim bitki seçimine. Bulunduğunuz iklime dayanıklı bitki türlerini tespit edip, bunların içinden susuzluğa en çok dayanıklı olanları tercih edin. Bu konuda fidanlıklardan yardım alabilirsiniz. Unutmayın ki bilinçsizce yapacağınız bitki seçimleri, bahçenizdeki bitkilerin ölmesine dolayısıyla ekonomik kayıplara da sebep olacaktır. Son zamanlarda yapılan en büyük hatalardan biri kış aylarının soğuk ve sert geçtiği bölgelerde, tropik bir bitki olan palmiye dikme tutkusu. Kışın donmasın diye naylon vb. malzemelerle sarıp sarmalanan zavallı palmiyeler gerçekten kötü gözüküyorlar. Yaprağını döken ve yazın çiçek açan ağaçlardan Aesculus hippocastaneum (Atkestanesi), mis kokulu çiçekleriyle Eleagnus angustifolia (İğde), iğne yapraklılardan dikkat çekici mavi rengiyle Cupressus arizonica (Mavi servi), herdem yeşil çalılardan gösterişli beyaz çiçekleriyle Yucca filamentosa (Avize çiçeği), yerörtücülerden adeta bir halı gibi toprağı kaplayan Sedum spp. (Damkoruğu) kurakçıl peyzaj düzenlemesine uygun bitkilerden birkaçıdır.

Bitki seçimini tamamladıktan sonraki önemli adım ise bitkileri su gereksinimlerine göre az su isteyenler, daha az su isteyenler olarak gruplayıp, dikim yapacağınız alanı bölümlere ayırmak olacak. Az su isteyenlerle, çok su isteyenleri ayırırsanız sulama sistemini planlarken de rahat edersiniz. Kurakçıl peyzaj düzenlemesinde başarı, sulama sisteminde harcadığınız su miktarı ile ters orantılıdır. Kurakçıl peyzaj düzenlemesinde kullandığınız bitkiler de budama, ilaçlama, yabani ot temizliği gibi rutin bakıma ihtiyaç duyarlar. Normal bahçe bakımından tek farkı bitkilerin gelişmesini değil mevcut sağlıklı hallerini korumalarını sağlayacak kadar sulama yapılmasıdır.

Doğaya karşı ne kadar duyarlı olursak o da bize eşsiz kaynaklarını cömertçe sunmaya devam edecektir. Bu bahar bahçenizde Kurakçıl Peyzaj Düzenleme ilkelerini uyguladıktan sonra, dostlarınızı gururla bahçenizde gezdirebilir, tatlı sohbetlerinizde ilkeleri onlarla paylaşıp, uygulamanın hızla yaygınlaşmasında öncü olabilirsiniz. Duyarlı doğaseverler olarak atacağınız bu adımda peyzaj mimarlarından profesyonel yardım almayı ihmal etmeyin lütfen.

Tuğba Terzigil
Peyzaj Mimarı