SONBAHAR GÜZELİ

Kasım ayında katmerli pembe-beyaz çiçekleriyle dikkatinizi hiç çekti mi bilmem ama bu yazıyı okuduktan sonra gözleriniz yollarda mutlaka onu arayacak.

Yıllar önce oturduğumuz evin bahçesindeki bir ağaççık birçok kişinin dikkatini çekiyordu ve meraklıları bana soruyorlardı. Sonbaharla birlikte bitkilerin çiçekleri bitmeye yüz tutmuşken, bazı ağaçlar yapraklarını dökmeye başlamışken sanki şaka yapar gibi yeni yeni çiçek açmaya başlayan Hibiscus mutabilis (Yol Hatmisi, Ağaç Gülü, Hint gülü, Pamuk gülü)’i sizin de tanımanızı isterim.

Anavatanı Doğu Asya, Çin ve Japonya olan bu bitkiye ülkemizde genellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında rastlanır. Daha çok ılıman iklimleri sevse de, ülkemizin kuzey bölgelerinde de yetişir. Dona bir miktar dayanıklıdır ama dikerken güneşli, korunaklı alanları tercih etmenizde fayda var. Kışın dondan etkilense bile ilkbaharda yapacağınız derin bir budama ile bitkiyi tekrar sürdürebilirsiniz. Kışın yapraklarını döktüğünde hiç dikkat çekmeyen sıradan bir ağaca dönüşüverirken, yapraklandıktan sonra ise kocaman yeşil bir kütle halini alır.

Mutabilis, Latince’de değişken anlamına gelir. Hibiscus mutabilis ismini, çiçek renginin beyazdan pembeye, solmadan önce koyu pembeye dönmesinden almıştır. Hatta her tomurcuğun gelişim ve renk değiştirme periyodu birbirinden bağımsız olduğu için aynı dal üzerinde beyaz, pembe ve koyu pembe çiçekleri bir arada görebilmek mümkün. Her zaman söylediğim gibi çiçekli bitkileri satın almak için çiçeklenme dönemini beklemenizi öneririm. Çünkü aynı bitkinin birden çok türü olabiliyor ve bu sizi kolayca yanıltabilir. Görerek almak her zaman en iyisidir. Örneğin Hibiscus mutabilis ‘Rubra’ kültivarının anlattıklarımın aksine yalınkat koyu pembe çiçekleri vardır.

Üretime meraklı olanlar çiçeklenme döneminden sonra oluşan tüylü kapsül formundaki tohumları değerlendirebilir ya da ilkbahar aylarında geçen senenin sürgünlerinden alacakları çelikleri de kolayca köklendirebilirler.

Bahçenizde dikeceğiniz en uygun yeri tespit ederken dikkat etmeniz gereken iki konu var. Porsuklarda olduğu gibi dipte birikmiş durağan suyu sevmediği için süzek toprağa ve bolca güneş alan alanlara dikmeniz gerekiyor. Her türlü toprakta türünde, çok su istemeden yaşayabiliyor. Zamanla 5-6 metre boy, şemsiye gibi tepe yapabiliyor. Budanması gerekmiyor, şekli bozulursa ya da soğuktan etkilenmişse budayabilirsiniz.

Peyzajdaki öneminin yanısıra yumuşak gövde yapısı sebebiyle yurt dışında halat yapmak için, çiçek ve yaprakları ilaç yapımında ve ayrıca Hindistan’da kumaş, iplik boyama sanayinde kullanılmaktadır.

Sonbaharda açan muhteşem katmerli çiçekleri, şemşiye şeklindeki şık formu, hızlı gelişim göstermesi, susuzluğa ve dona dayanıklı olması Yol Hatmisi’ni tercih etmeniz için son derece önemli özelliklerdir. Bunların yanı sıra, çok fazla tanınmıyor olması nedeniyle özellikle Kasım ayında fark yaratmak ve renk görmek isteyenlere de bahçelerinde Yol Hatmisi’ne yer açmalarını öneririm. Sıcacık, renkli, neşeli bir Kasım ayı geçirmeniz dileklerimle…

Tuğba Terzigil
Peyzaj Mimarı